NGUYỄN XÍ LÀ TƯỚNG TRIỀU ĐẠI NÀO
Nguyễn Xí sinh năm 1396 trên Nghi Lộc, tỉnh nghệ an nhưng là bạn gốc Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Tương truyền, ông dù hình thành trong gia đình bần cùng nhưng là người dân có tư hóa học thông minh cấp tốc nhẹn yêu cầu ngay từ khi new 9 tuổi đã cùng anh trai Nguyễn Biện vào giao hàng nhà Lê Lợi. Sau khoản thời gian Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, Nguyễn Xí được phong có tác dụng Long Hổ tướng quân, tước thị xã hầu, là bậc khai quốc công thần của triều Hậu Lê với được ban quốc tính (họ vua). Ông làm cho quan trải qua 4 đời vua, nắm giữ những chức vụ đặc biệt của triều đình. Đến năm Ất Dậu (1465), ông bệnh tật mất, lâu 68 tuổi, triều đình truy nã phong là thái sư.  Đền cúng Nguyễn Xí ngày nay. Lại nói về thời điểm Nguyễn Xí bắt đầu tham gia cùng Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, trong số những vị trí trước tiên ông được giao trông coi chủ yếu là quan tâm bầy chó săn. Bên dưới sự huấn luyện và chăm sóc của vị danh tướng mạo Nghệ An, bè đảng chó săn trở thành lực lượng đặc biệt, từ bỏ đi đứng nạp năng lượng ngủ cho tới tác chiến đều nhịp nhàng theo nhạc lệnh. Những thời gian nghĩa quân bị vây hãm, hết lương thực, lũ chó đi săn thú, bắt chim về làm thức ăn. Khi xung trận, Nguyễn Xí điều khiển bè bạn chó lăn xả vào trận làm cho quân giặc hoảng sợ. Thương hiệu tướng đơn vị Minh là Mã Kỳ, mỗi khi nghe tới đến lực lượng khuyển của ông lại kinh hãi. Có lần, Nguyễn Xí mang đến buộc vào cổ bọn chó các cái đạc (chuông) ngựa, khi chó chạy đã phát ra giờ kêu như kỵ mã. Ban đêm, ông dẫn quân mang lại vây trại giặc Minh rồi cho đánh trống reo hò ầm ĩ, xua chó chạy xung quanh trại.  Quân Minh nghe giờ đạc ngựa, lại thấy tiếng trống thúc, quân reo rất hốt hoảng tưởng bị tấn công, tuy thế không rõ chiến binh thế làm sao nên không đủ can đảm ra đánh. Bọn chúng đành dùng cung nỏ bắn ra như mưa. Cứ làm như vậy đến ngay sát sáng, nghĩa binh thu nhặt được hàng chục ngàn mũi tên. Nghĩa quân Lam Sơn và nhân dân không còn lời ca ngợi Nguyễn Xí, xem vấn đề lập kế lấy tên giặc không thua kém gì mưu của Khổng Minh cần sử dụng thuyền rơm “mượn tên” của Gia mèo Lượngtrong trận Xích Bích thời Tam Quốc. Trong 10 năm binh lửa gian khổ, Nguyễn Xí cùng lũ chó của bản thân mình tham gia những trận đánh quan trọng như cuộc bao vây thành Đông Quan, hạ thành Xương Giang, hay như là chiến dịch phá hủy và bắt sống ngay gần 10 vạn quân Minh sang chi viện năm Đinh mùi hương (1427).  Đánh giá về Nguyễn Xí, vua Lê Thánh Tông từng viết vào sách sử: “Khí độ trầm lắng mà hùng mạnh, độ lượng lớn mà cương nghị hơn người; giúp Cao Hoàng (Lê Lợi) khi mở nước trăm trận gian nan, phò Tiên Khảo (Lê Thái Tông) giữ lại giang sơn, hết lòng góp rập; ra ngoài thì trọn chức tướng võ, vào trong thì vẹn phận tướng văn, nghĩa tôi bé thật khó có ai sánh kịp”. Phạm Vũ (VoThuat.vn) Nguyễn Xí là công thần khai quốc nhà Hậu Lê trong lịch sử dân tộc Việt Nam, hình thành ở làng Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, Nghệ An, gốc fan làng cương Gián, thị trấn Nghi Xuân, Hà Tĩnh, Việt Nam. Nguyễn Xí sinh vào năm Đinh Sửu (1397) tại làng Thượng Xá, huyện Chân Phúc (nay là thị xã Nghi Lộc, tỉnh giấc Nghệ An) vào một gia đình làm nghề bán buôn muối khôn xiết nghèo khổ. Năm 1405, phụ thân ông là Nguyễn Hội qua đời, ông được tín đồ anh ruột là Nguyễn Biện giới thiệu Lam Sơn cùng được Lê Lợi nuôi trong nhà như con. Năm 1418, Lê Lợi xưng Bình Định vương phát động khởi nghĩa Lam Sơn, Nguyễn Xí thuộc tham gia, cơ hội đó ông 22 tuổi. Ông hay theo hầu hạ bên Lê Lợi gần như lúc hiểm ác ở núi Chí Linh. Vào vương triều đơn vị Lê, Nguyễn Xí là tín đồ giữ các chức vụ trọng yếu, góp thêm phần to mập để xây dừng đất nước, mở mang bờ cõi, củng cố chính sách nhà Lê. Khi non sông bị nước ngoài xâm ông lại vắt quân đi tấn công giặc, đó là năm Bính Tuất (1446) giặc Chiêm Thanh xâm phạm cương vực phía Nam. Thuộc với những tướng vào triều Nguyễn Xí đã đánh win trận với bắt được không ít tướng giặc. Đặc biệt, lúc vương triều nhà Lê bị rơi vào hoàn cảnh cảnh Lê Nghi Dân thịt Lê Băng Cơ cùng Hoàng Thái Hậu chiếm đoạt ngôi vua gây nên sự nhiễu loạn trong triều đình. Nguyễn Xí sẽ lập mưu trả mù nhằm diệt trừ bầy phản loạn. Ông đã dũng mãnh dẫm chết người con trai chưa đầy tuổi của chính mình để dẹp quăng quật mối nghi ngại của bầy phản nghịch, làm nên việc lớn. Sau thời điểm dẹp bỏ được Lê Nghi Dân, Nguyễn Xí chuyển Lê bốn Thành tức Lê Thánh Tông lên ngôi. Năm 1465, Nguyễn Xí mệnh chung được truy tặng kèm làm thái sư, thuỵ là Nghĩa Vũ. Thái sư cương Quốc Công Nguyễn Xí không chỉ là là võ tướng tá tài ba mà còn là 1 trong những danh thần kiệt xuất bên dưới triều Hậu Lê. Nguyễn Xí sinh vào năm Đinh Sửu (1397) tại làng Thượng Xá, thị trấn Chân Phúc (nay là làng mạc Nghi Hợp, thị xã Nghi Lộc), tỉnh giấc Ngệ An. Phụ vương ông là Nguyễn Hợp, người mẹ là Vũ Thị Hạch sinh được 2 người đàn ông là Nguyễn Biện với Nguyễn Xí. Năm lên 9 tuổi, Nguyễn Xí không cha mẹ cả phụ thân lẫn mẹ, ông theo anh trai mang lại đất Lam Sơn, Thanh Hóa làm người nhà của Lê Lợi. To lên Nguyễn Xí tỏ ra vũ dũng hơn người, được Lê Lợi quý như con cháu vào nhà. Năm 1418, Lê Lợi xưng Bình Định vương phát hễ cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, 2 bằng hữu Nguyễn Biện, Nguyễn Xí cùng tham gia, dịp đó ông 22 tuổi. Ông thường xuyên theo phục dịch Lê Lợi rất nhiều lúc vô phương cứu chữa ở núi Chí Linh, 2 bạn bè Nguyễn Xí và những chiến hữu sẽ lập công đầu trong các trận đánh ở Lạc Thủy, Mường Thôi... Thuộc những vùng thượng giữ sông Chu. mon 8 năm 1426, sau khi thống trị từ Thanh Hóa mang lại Thuận Hóa, Lê Lợi phân chia quân cho những tướng làm cho 3 cánh bắc tiến. Phạm Văn Xảo, Đỗ Bí, Trịnh Khả, Lê Triện ra phía tây bắc, giữ Nhân Chú, Bùi Bị ra phía đông bắc, Đinh Lễ, Nguyễn Xí ra tấn công Đông Quan. Nguyễn Xí cùng Đinh Lễ rước quân mang lại đặt phục binh ở giỏi Động, Chúc Động, Nguyễn Xí bắt được thám tử của vương vãi Thông, ông biết Thông định chia đường, hứa hẹn nhau lúc pháo nổ thì quân khía cạnh trước, mặt cuối cùng đánh úp Lê triện. Nguyễn Xí thuộc Đinh Lễ bèn tương kế, tựu kế dụ Thông vào ổ mai phục tốt Động rồi đốt pháo giả làm hiệu đến quân Minh tiến vào. Quân vương Thông lose to, trằn Hiệp, Lý Lượng cùng 5 vạn quân bị giết, 1 vạn quân bị tóm gọn sống. Thông cùng các tướng chạy về thay thủ sống Đông Quan. Lê Lợi được tin chiến hạ trận ngay thức thì tiến đại quân ra bắc, vây thành Đông Quan, Nguyễn Xí được lệnh thuộc Đinh Lễ mang quân vây phía nam giới thành. Tháng 2 năm 1427, tướng Minh là Phương chủ yếu đánh úp Lê Triện làm việc Từ Liêm, Triện bị tử trận. Mon 3, vương Thông tấn công trại quân Lam Sơn sinh sống tây Phù Liệt. Nguyễn Xí cùng Đinh Lễ mang 500 quân thiết tự dưng tiếp viện, đánh đuổi quân Minh đến My Động, hậu quân Lam Sơn không theo kịp, vương Thông bèn quay lại đánh, nhì tướng cưỡi voi bị sa xuống váy lầy, bị quân Minh bắt đem lại thành. Đinh Lễ không chịu đựng hàng bị giết, còn Nguyễn Xí nhân một đêm mưa gió dùng mưu lừa quân gác ngục tù trốn bay trở về. Lê Lợi thấy ông về mừng rỡ. Sau đó, Nguyễn Xí lại rứa quân tham gia trận chiến Xương Giang tiếp ứng mang lại Lê liền kề bắt được Hoàng Phúc, Thôi Tụ là đạo viện binh hỗ trợ sót lại sau khi Liễu Thăng bị chém. Đó là trận win lợi xong xuôi khởi nghĩa Lam Sơn, đất nước hoàn toàn giải phóng sau hai mươi năm chìm đắm dưới kẻ thống trị của giặc Minh. Năm 1428, Bình Định vương vãi Lê Lợi lên ngôi rước niên hiệu Thuận Thiên lắp thêm nhất, Nguyễn Xí đổi thay một trong số đệ tuyệt nhất khai quốc công thần và được đơn vị vua thăng chức" Long hổ thượng tướng mạo quân, suy trung bảo thiết yếu công thần" và được ban quốc tính chúng ta Lê gọi là Lê Xí. Năm 1429, khi khắc biển khơi công thần, Nguyễn Xí được xếp hàng vật dụng 5, được phong làm huyện hầu. Năm 1437, đời vua Lê Thái Tông, ông làm chức quan tiền "tham tri chính sự kiên trị tự tụng". Năm 1442, vua Lê Thái tông mất, Nguyễn Xí cùng Trịnh Khả, Lê Thụ dấn di chiếu phò vua Lê Nhân tông. Năm 1445, Nguyễn Xí làm Nhập trung tâm đốc, năm 1448, ông được phong chức thiếu bảo, coi việc quân dân. trong Vương triều công ty Lê, Nguyễn Xí là bạn giữ nhiều chức vụ trọng yếu, đóng góp thêm phần to béo để xây dựng tổ quốc và củng cố chính sách nhà Lê. Đặc biệt, lúc Vương triều đơn vị Lê bị rơi vào cảnh lục sục (1459), Nguyễn Xí đang lập mưu vờ vịt mù để diệt trừ bọn phản loạn. Ông nén lòng dẫm chết người con trai gần đầy 1 tuổi của bản thân để dẹp bỏ mối ngờ vực của lũ phản nghịch, tạo ra sự việc lớn, ông đưa Lê bốn Thành (vua Lê Thánh Tông) lên ngôi. Tự đó, triều đại công ty Lê bước sang một trang sử mới, được sử sách review đây là vương vãi triều trọn vẹn nhất trong cơ chế phong kiến nước ta. Năm 1460, Nguyễn Xí được phong làm: Khai phủ nghi đồng tam ti, nhập ngoại kiểm hiệu thái phó Bình chương quân quốc trọng sự, Á hầu phụ chính. Mon 10 năm đó ông được phong có tác dụng Sái quận công. Năm 1462, Nguyễn Xí được phong chức nhập nội hữu tướng tá quốc. Năm 1463 lại được phong chức Thái úy. Trong cuộc đời làm quan tiền phụng sự 4 triều vua Lê suốt 37 năm tiếp tục (1428 -1465), Nguyễn Xí không chỉ là là một võ tướng tá tài ba mà còn là một trong nhà thiết yếu trị lỗi lạc so với quốc nội và quốc ngoại thời kỳ đó. Trong lịch sử hào hùng phong kiến tổ quốc hiếm bao gồm một bề tôi như thế nào lại được công ty vua tôn trọng, ân cần chu đáo cho tận đa số ngày cuối đời như ông. Lê Thánh Tông còn viết bài Chế dụ dành tặng ngay cho Nguyễn Xí với lời lẽ hết sức trân trọng:"..... Xét Nguyễn Xí đây, khí độ trầm hùng, tính fan cương đại. Giúp Cao Hoàng khi mở nước, trăm trận gian nan. Phò tiên tri khảo thời điểm thủ thành, không còn lòng góp rập ra vào hết chức phận tướng văn, tướng mạo võ. Trước sau duy trì trọn tiết làm tôi, làm cho con. Giữ mình tất cả đạo, hồn nhiên như ngọc chảng khoe tươi. Nghiêm phương diện ở triều, lẫm liệt như thanh gươm new tuốt. Các quan đông đảo tưởng chiêu tập phong thái. Bốn đại dương đều ngưỡng vọng uy danh...". mon 10 năm Ất Dậu, niên hiệu quang Thuận trang bị 6 (1465), Nguyễn Xí qua đời, hưởng trọn thọ 69 tuổi. Vua Lê Thánh Tông được tin cực kỳ thương tiếc, bỏ 3 ngày không ngự triều mà than răng: "từ lúc khai quốc đến nay, chẳng ai được như ngươi", đến quản thi hài tại điện Kính Thiên, cho tổ chức triển khai nghi lễ quốc tang có các quan văn, võ đại thần thuộc hội tế. Tiếp đến đưa linh cữu về táng tại quê đơn vị Thượng Xá, tức Nghi Hợp, Nghi Lộc, tỉnh nghệ an ngày nay. Không còn tang, năm 1467 lại mang lại dựng đền thờ theo chế độ quốc tạo, quốc tế và lệnh cho Trạng nguyên Nguyễn Trung Trực viết văn bia game chiến vô phong thần là: " Thượng đẳng phúc thần, Hiển uy thiết yếu nghị dũng sĩ Trung trinh đại vương". Năm Hồng Đức vật dụng 15 (1484) còn truy phong là: Thái sư cưng cửng Quốc Công. Nguyễn Xí có 16 người nam nhi và 8 tín đồ con gái, trong những 16 người con trai của ông gồm 8 bạn giữ các chức vụ hiểm yếu trong nước. cùng với những hiến đâng lớn lao cho dân tộc Đại Viêt, Nguyễn Xí đã làm được tôn vinh không những lúc sinh tiền với phần đa chức tước hiểm yếu khác nhau, mà sau khi qua đời công sức của ông vẫn được tỏa sáng. Đền thờ Nguyễn Xí được duy tu quy mô tuyệt nhất vào trong những năm 20 của cụ kỷ XX. Hiện đây là khu di tích được xếp vào nhiều loại nguy nga tốt nhất trên đất Nghệ An, được Bộ văn hóa xếp hạng di tích lịch sử vẻ vang - Văn hóa giang sơn năm 1990. Không phần lớn thế, ở Thanh Hóa - TT Lam Sơn, thị trấn Thọ Xuân cũng có thể có đền bái Nguyễn Xí và các tướng tất cả công vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, tuy không bề mặc dù vậy đây chính là tấm lòng của fan hậu ráng " Uống nước lưu giữ nguồn" so với Thái sư cương Quốc Công Nguyễn Xí. cf68 |